Liefdevolle gezinsdynamiek
Met De Papaclausule (Nijgh & Van Ditmar) schreef heeft de bekroonde Zweedse sterauteur Jonas Hassen Kehmiri (1978) een hartverwarmende en schitterende roman geschreven over het vaderschap en de choreografie die bij het gezinsleven komt kijken (“Het is weekend en een vader, een moeder en twee kinderen komen eindelijk aan elkaar toe. Ze maken zich klaar om de metro naar het centrum te nemen. Twee uur later zijn ze nog steeds bezig om de metro naar het centrum te nemen. Uiteindelijk is iedereen helemaal aangekleed. Maar elke keer dat ze op het punt staan om te vertrekken, is er iemand die moet poepen.”)
In ritmisch en swingend proza schetst hij de band tussen ‘de vader die een opa is’ en ‘de vader die een zoon is’: opa komt twee keer per jaar logeren in papa’s kantoor (Opa: “De vader ging in het buitenland wonen en de zoon mocht de flat van de vader overnemen, helemaal zonder overdrachtsbelasting”), dit is onderdeel van hun overeenkomst (De Papaclausule), maar voor de zoon die ook een vader is en thuis een eenjarige en een vierjarige heeft (en bijna aan zijn vaderschapverlof onderdoor gaat) is dit beslist een beproeving (“Weet je wat ik morgen ga doen? zei papa. Ik ga stand-up uitproberen. Stand-up? zei opa. Stand-upcomedy, zei papa. Voor echt publiek. Word je clown? vroeg opa. Je bent niet grappig, zei papa.”) Opa en papa hebben een beladen verleden en communiceren uitsluitend in gekibbel, gesnuif en korzeligheden – de zoon vergeeft de vader zijn vroegere afwezigheid niet en ergert zich aan diens koppige, verstarde houding, de vader vindt de zoon een gevoelige en dramatische faalhaas – maar ze blijven al mopperend met baby in de draagzaak en vierjarige aan de hand toch hun best doen. (“Wil je dat ik morgen kom? vroeg opa. Wil je komen? vroeg papa. Ik wil als jij wilt dat ik kom, zei opa. Ik wil alleen dat je komt als je echt wilt komen, zei papa”).
In prachtige perspectiefwisselingen (de lezer krijgt ook de familiebeschouwingen van de mama, de zus, van de vierjarige en de eenjarige) weet Khemiri liefdevol en messcherp een week in de complexe, intensieve dynamiek van één gezin te beschrijven, waarin iedereen zich inzet voor het team maar niemand zich echt gewaardeerd voelt. Prachtige scénes spelen zich af in het dagelijks leven van Stockholm, zowel in cafés, het ziekenhuis als de ballenbak, tussen een mopperende vader en een zichzelf opvretende zoon, tussen een teleurgestelde vader en een dramatische zoon, tussen een grappende vader en een chagrijnige zoon. Tussen de beschouwingen door moet de baby ondersteboven worden gehangen omdat zijn zus hem geprobeerd heeft een vol stukje kiwi te voeren. De Papaclausule is door de rake manier waarop Kehmiri nietsontziend het familieleven schetst, een boek waar je tranen om kunt huilen van het lachen. De trefzekere en scherpe pen waarmee Kehmiri nietsontziend het familieleven en de kunst van elkaar in leven houden schetst, is zowel krachtig als ontroerend. Deze vlotte, liefdevolle roman schittert door de perspectiefwisselingen, die laten zien dat we onze blinde vlekken hebben, iedere dag een gevecht voeren, in onszelf opgesloten zitten, en toch voor elkaar blijven vechten.
Verschenen in AD Magazine 15/06/19
